Transgraniczne postępowanie spadkowe – jak przy spadkobraniu po obywatelu polskim uniknąć właściwości sądu brytyjskiego?

Transgraniczne postępowanie spadkowe odnosi się do spraw, które ze względu na obywatelstwo spadkodawcy, jego ostatnie miejsce zwykłego pobytu lub miejsce położenia masy spadkowej dotyczą ustawodawstw różnych krajów. Omówione w niniejszym tekście regulacje prawne odnoszą się do spadków otwartych począwszy od 17 sierpnia 2015 roku. 

Do transgranicznych spraw spadkowych zastosowanie znajduje Rozporządzenie Parlamentu i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4.07.2012 r., które weszło w życie w dniu 17 sierpnia 2015 roku. Zgodnie z art. 21 rozporządzenia 650/2012, prawem właściwym w zakresie spadkobrania jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu, a gdyby okoliczności wskazywały w sposób oczywisty, że bardziej związany był z innym państwem, to prawo tego państwa będzie regulowało spadkobranie po zmarłym. Zmarły będący osobą fizyczną, który jest obywatelem więcej niż jednego państwa może w testamencie dokonać wyboru prawa tego państwa, któremu będzie podlegał ogół spraw dotyczących jego spadku (art. 22 ust. 1 i 2 rozporządzenia 650/2012). 

Rozporządzenie 650/212 nie znajduje zastosowania do Wielkiej Brytanii. Pomimo tego, aby uniknąć ryzyka, że do rozpoznania sprawy spadkowej po polskim obywatelu zamieszkałym w Wielkiej Brytanii pozostanie właściwe prawo brytyjskie, istnieje możliwość złożenia oświadczenia o wyborze prawa państwa, którego obywatelstwo posiada się w chwili dokonywania wyboru. Takie oświadczenie można zawrzeć np. w testamencie. 

W przypadku złożenia przez spadkodawcę oświadczenia o wyborze prawa polskiego, jego spadkobiercy mają możliwość przeniesienia samej sprawy spadkowej do Polski – poprzez zawarcie umowy prorogacyjnej (nawet jeśli z przepisów samego rozporządzenia wynikała właściwość sądu zagranicznego). 

Przykładowa treść klauzuli: 

Działając na podstawie art. 22 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego, oświadczam, że dokonuję wyboru prawa polskiego, będącego prawem państwa, którego obywatelstwo posiadam w chwili dokonywania wyboru, jako prawa, któremu podlega ogół spraw dotyczących spadku po mnie. 

Stan prawny na dzień: 13 stycznia 2024 roku 

Zdjęcie: pixabay.com

Podstawa prawna: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego

Postępowanie spadkowe – „Probate” oraz „Grant of Representation”

W razie śmierci osoby, jej krewni mogą ubiegać się o „grant of representation”, który upoważni ich do zajęcia się prywatnym majątkiem, środkami pieniężnymi oraz inny posiadany majątek zmarłej osoby.To prawo nazywane jest „probate”.

Procedurę można przeprowadzić samodzielnie jak i przy pomocy solicitora.

Kolejność podejmowanych czynności:

1. Sprawdzenie czy istnieje testament – to testament zwykle określa kto dziedziczy majątek a jeśli go nie ma to należy podjąć kolejne kroki;

2. Aplikowanie o „grant of representation” – dający dostęp przykładowo do konta bankowego zmarłej osoby;

3. Zapłata Inheritance Tax – podatek od spadku, gdy majątek przekracza kwotę £325,000;

4. Zgromadzenie majątku objętego spadkiem np. pieniędzy ze sprzedaży nieruchomości należącej do zmarłej osoby;

5. Zapłata zadłużenia np. nieuiszczone opłaty za media;

6. Rozdysponowanie majątkiem według uprawnienia poszczególnych osób;

Niekiedy „grant of representation” nazywany jest również „grant of probate”, „letters of administration” albo „letters of administration with a will”.

Aplikację o „grant of representation” należy złożyć posługując się tym linkiem: application for a standing search form PA1S i następnie przesłać ją do lokalnego Probate Registry.

Stan prawny na dzień: 5 sierpnia 2014 r.

Odrzucenie „polskiego” spadku w Wielkiej Brytanii

Zgodnie z polskim prawem spadkobierca powołany do spadku ma 6 miesięcy na jego odrzucenie od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania (na podstawie art. 1015 Kodeksu cywilnego). Jeżeli spadkobierca odrzuci spadek, wówczas jego udział przypadnie pozostałym spadkobiercom. Osoba, która odrzuciła spadek nie jest odpowiedzialna za ewentualne długi pozostawione przez spadkodawcę. Oświadczenie wywołuje skutek prawny dopiero z chwilą złożenia go w sądzie spadku.