Transgraniczne postępowanie spadkowe odnosi się do spraw, które ze względu na obywatelstwo spadkodawcy, jego ostatnie miejsce zwykłego pobytu lub miejsce położenia masy spadkowej dotyczą ustawodawstw różnych krajów. Omówione w niniejszym tekście regulacje prawne odnoszą się do spadków otwartych począwszy od 17 sierpnia 2015 roku.
Do transgranicznych spraw spadkowych zastosowanie znajduje Rozporządzenie Parlamentu i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4.07.2012 r., które weszło w życie w dniu 17 sierpnia 2015 roku. Zgodnie z art. 21 rozporządzenia 650/2012, prawem właściwym w zakresie spadkobrania jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu, a gdyby okoliczności wskazywały w sposób oczywisty, że bardziej związany był z innym państwem, to prawo tego państwa będzie regulowało spadkobranie po zmarłym. Zmarły będący osobą fizyczną, który jest obywatelem więcej niż jednego państwa może w testamencie dokonać wyboru prawa tego państwa, któremu będzie podlegał ogół spraw dotyczących jego spadku (art. 22 ust. 1 i 2 rozporządzenia 650/2012).
Rozporządzenie 650/212 nie znajduje zastosowania do Wielkiej Brytanii. Pomimo tego, aby uniknąć ryzyka, że do rozpoznania sprawy spadkowej po polskim obywatelu zamieszkałym w Wielkiej Brytanii pozostanie właściwe prawo brytyjskie, istnieje możliwość złożenia oświadczenia o wyborze prawa państwa, którego obywatelstwo posiada się w chwili dokonywania wyboru. Takie oświadczenie można zawrzeć np. w testamencie.
W przypadku złożenia przez spadkodawcę oświadczenia o wyborze prawa polskiego, jego spadkobiercy mają możliwość przeniesienia samej sprawy spadkowej do Polski – poprzez zawarcie umowy prorogacyjnej (nawet jeśli z przepisów samego rozporządzenia wynikała właściwość sądu zagranicznego).
Przykładowa treść klauzuli:
Działając na podstawie art. 22 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego, oświadczam, że dokonuję wyboru prawa polskiego, będącego prawem państwa, którego obywatelstwo posiadam w chwili dokonywania wyboru, jako prawa, któremu podlega ogół spraw dotyczących spadku po mnie.
Stan prawny na dzień: 13 stycznia 2024 roku
Zdjęcie: pixabay.com
Podstawa prawna: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego
Angielskie prawo dla Polaków 