
Europejski Nakaz Aresztowania (ENA) stanowi uproszczoną formę ekstradycji i wynika z decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z 13 czerwca 2002 roku. To instytucja, która okazała się konieczna ze względu na brak ograniczeń w ruchu osobowym w Unii Europejskiej i w strefie Schengen, gdzie dodatkowo nie ma kontroli na granicach, co mogłoby spowodować niczym nieograniczoną działalność przestępców na terenie całej UE.
W Polsce ENA reguluje art. 607a – 607z Kodeksu postępowania karnego.
Według krajowego raportu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, w latach 2010-2016, największa liczba ENA wydawanych w Polsce była skierowana do Wielkiej Brytanii (529 w 2016 r.; 498 w 2017 r.), Niemiec (450 w 2016 r.; 482 w 2017 r.) i Holandii (165 w 2016 r.; 256 w 2017 r.). Dane te odpowiadają głównym kierunkom migracji polskich obywateli. Pomimo wysokiej liczby wydanych nakazów, Polska ma stosunkowo niski wskaźnik powodzenia ENA (ok. 20%).
PRZESTĘPSTWA PODLEGAJĄCE PROCEDURZE ENA
Nie podlega procedurze ENA przestępstwo zagrożone karą do roku pozbawienia wolności w przypadku poszukiwania osoby ściganej, a w sytuacji poszukiwania osoby skazanej wymierzona kara nie może być niższa niż cztery miesiące.
W 2015 roku dodatkowo wprowadzono ograniczenie w postaci klauzuli, by za wydaniem w Polsce ENA przemawiał interes wymiaru sprawiedliwości. Ten zabieg miał spowodować ograniczenie działania zasady legalizmu nakazującej ścigania każdego sprawcy wszystkimi dostępnymi prawnie metodami.
WYSTAWIENIE EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA
Kto wystawia ENA w Polsce? Europejski Nakaz Aresztowania wystawia sąd okręgowy z urzędu lub na wniosek sądu rejonowego, a gdy poszukiwana jest osoba podejrzana, na wniosek prokuratora.
Poszukiwania Interpolu
Jeśli miejsce pobytu osoby ściganej jest nieznane, to odpis ENA kierowany jest do policji współpracującej z Interpolem celem wszczęcia poszukiwań.
Osoba, której dotyczy ENA musi zostać odebrana z aresztu państwa przez organy państwa wzywającego w terminie 10 dni.
W przypadku skierowania przez państwo członkowskie UE Europejskiego Nakazu Aresztowania do Polski, ENA rozpoznaje sąd okręgowy, a aresztowanie zastosowane na jego podstawie nie może przekroczyć 100 dni.
PRZESZKODY WYKONANIA ENA
Wśród przeszkód wymienia się:
- przeszkoda rzeczy osądzonej w innym państwie unijnym;
- przeszkoda politycznego charakteru przestępstwa;
- klauzula antydyskryminacyjna (naruszenie praw człowieka)
- nieosiągnięcie wieku odpowiedzialności karnej;
Wśród względnym przeszkód wymienia się:
- popełnienie przestępstwa na terytorium RP;
- zawisłość sprawy przed polskim sądem;
- przedawnienie ścigania w Polsce;
- możliwość orzeczenia w państwie wzywającym kary dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości ubiegania się o skrócenie kary;
- uzyskanie w Polsce prawa azylu;
Różnice między ENA i ekstradycją
Dla ENA nie znajdują zastosowania dwie przeszkody – przeszkoda obywatelstwa i przeszkoda braku karalności (podwójnej karalności).
Oznacza to, że Polska może wydać polskiego obywatela tylko pod warunkiem, że po prawomocnym osądzeniu osoba ta zostanie zwrócona celem odbycia kary.
Odstąpienie od przeszkody braku karalności nie może dotyczyć polskiego obywatela i odnosi się tylko do przestępstw, które w państwie wydania nakazu zagrożone są karą co najmniej 3 lat pozbawienia wolności i wymienione zostały w art. 607w Kodeksu postępowania karnego.
Stan prawny na dzień: 23 września 2019 roku
Photo credit: unsplash.com