Deportacja z Anglii: prawdy i mity

Przed zbliżającą się wielką zmianą na blogu Angielskie Prawo dla Polaków postanowiłam poruszyć bardzo kontrowersyjny i budzący wiele emocji temat deportacji obywateli UE z terytorium Wielkiej Brytanii, w tym obywateli Polski. Następny wpis rozpocznie nową serię tematyczną dla polskich przedsiębiorców działających w Wielkiej Brytanii.

Otrzymuję coraz więcej zapytań związanych z tematem deportacji. Oczywiście każdy kto się do tego kwalifikuje powinien ubiegać się o Permanent Residence. Już na wstępie stwierdzę, że zwykle najlepszym rozwiązaniem dla osób „zagrożonych” deportacją może być ubieganie się o Permanent Residence, zatrudnie lub samozatrudnienie, a w razie wydania decyzji o deportacji dobrowolne opuszczenie Wielkiej Brytanii (co skutkuje krótszym okresem zakazu wjazdu). Wszyscy powinni pamiętać o przysługujących prawach w postępowaniu przed Urzędem Imigracyjnym (Home Office) i możliwości odwołania się od decyzji deportacyjnych. 

Oto przygotowany przeze mnie dla Państwa przewodnik prawny w zakresie prawa deportacyjnego:

BRYTYJSKIE PRAWO DEPORTACYJNE

Od 2004 roku, kiedy to Polska stała się państwem członkowskim Unii Europejskiej znacznie wzrosła liczba obywateli polskich na Wyspach ze względu na przysługujące w UE prawo podstawowe w postaci swobody przepływu osób (obok swobody przepływu usług, towarów i kapitału). Zgodnie z danymi Brytyjskiego Urzędu Statystycznego (Office of National Statistics), w 2017 roku populacja Polaków w Wielkiej Brytanii przekroczyła 1,02 mln. Obywatele Polski stanowią największą mniejszość narodową, wyprzedzając obywateli Indii (362 tys.), Irlandii (335 tys.) i Rumunii (328 tys.). W 2017 roku Liczba osób mieszkających w Wielkiej Brytanii, które urodziły się w Polsce, wzrosła z 831 tys. do 911 tys. (wzrost o 80 tys., czyli o 9,6 proc.). Polki rodzą średnio około 20 tys. dzieci każdego roku w Wielkiej Brytanii, co stanowi również najwyższy wynik wśród imigrantek (3% wszystkich urodzin).

Od czasu podjęcia decyzji przez Brytyjczyków o Brexicie podczas referendum, które odbyło się 23 czerwca 2016 roku, nasiliły się działania brytyjskich służb imigracyjnych w zakresie wydalania z kraju obywateli innych państw członkowskich UE. W wielu przypadkach, argumenty nie uzasadniają takich decyzji i jak stwierdza Wydział Konsularny Ambasady RP w Londynie wspiera rodziny osób zatrzymanych i ich samych. Wspomnieć tutaj należy o operacji o nazwie „NEXUS”, która została rozpoczęta z uwagi na ujawnione dane o tym, że aż 28% zatrzymanych przestępców w Londynie to imigranci. Przedstawiono rekomendacje dla brytyjskich urzędników imigracyjnych w zakresie postępowania z imigrantami, którzy zagrażają porządkowi publicznemu. Według szacunków ciągle około 56 tys. imigrantów ukrywa się lub ucieka przed wydaleniem z Wielkiej Brytanii.

Według statystyk, liczba deportowanych wzrosła pięciokrotnie od 2010 roku. W 2016 roku 4,754 obywateli państw unijnych zostało deportowanych, co stanowi wzrost o 14% w porównaniu do roku poprzedniego.

DEPORTACJA BEZDOMNYCH

Sprawą nieuzasadnionych deportacji zajął się Brytyjski Sąd Najwyższy. W dniu 14 grudnia 2017 roku orzekł, że deportacja bezdomnych obywateli z państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego jest niezgodna z prawem UE i jest przejawem dyskryminacji. Decyzja zapadła w sprawie Łotysza i dwóch Polaków Mariusza Cieleckiego oraz Mariusza Perlińskiego.  W związku z tą decyzją Sądu Najwyższego mogą starać się o odszkodowanie. W imieniu deportowanych wystąpiły niezależne organizacje. Często w przypadku osób bezdomnych pojawia się problem niepoinformowania o przysługujących prawach, brak tłumaczenia przedstawianych dokumentów czy brak możliwości dobrowolnego opuszczenia Wielkiej Brytanii.

EUROPEJSKI NAKAZ ARESZTOWANIA

Powodem zatrzymania i następnie deportacji zwykle bywał Europejski Nakaz Aresztowania (ENA), ale od niedawna zalecenia w tym zakresie się zmieniły i to do uznania urzędnika należy stwierdzenie, czy dana osoba zagraża porządkowi publicznemu ze względu na jej przestępczą przeszłość. W związku z obowiązywaniem   Decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (zmieniona następnie Decyzją ramową Decyzją ramową 2009/299/WSiSW), osoba, która popełniła poważne przestępstwo w kraju UE, ale która mieszka w innym kraju może zostać przekazana do tego pierwszego kraju, aby szybko i przy niewielkim obciążeniu administracyjnym stanąć przed wymiarem sprawiedliwości. Europejski nakaz aresztowania zastępuje system ekstradycyjny.

Nakaz aresztowania stanowi żądanie wydania osoby w celu:

• przeprowadzenia postępowania karnego;
• w celu odbycia przez tę osobę kary pozbawienia wolności lub wykonania środka zabezpieczającego wobec niej.

Nakaz aresztowania ma zastosowanie w następujących przypadkach:

• przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym o wymiarze co najmniej jednego roku;
• gdy zapadł wyrok lub wydano środek zabezpieczający o wymiarze co najmniej czterech miesięcy.

EUROPEJSKI NAKAZ DOCHODZENIOWY

Europejskie organy ścigania otrzymały nowe narzędzie do usprawnienia ścigania przestępców, gdy w postępowaniu pojawia się element międzynarodowy. W dniu 8 lutego 2018 roku wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu Postępowania Karnego dotycząca wprowadzenia Europejskiego Nakazu Dochodzeniowego, choć wdrożenie tej zmiany powinno było nastąpić jeszcze w maju 2017 roku. Zmiana ma usprawnić działanie wymiaru sprawiedliwości w postępowaniach karnych wymagających współpracy różnych państw.

Europejski nakaz dochodzeniowy umożliwia:

• tymczasowe przekazywanie osób pozbawionych wolności w celu zgromadzenia dowodów;
• sprawdzanie rachunków bankowych i operacji finansowych podejrzanego lub oskarżonego;
• prowadzenie dochodzeń niejawnych i przechwytywanie przekazów telekomunikacyjnych;
• zabezpieczanie dowodów.

PROCEDURA DEPORTACYJNA

Brytyjscy urzędnicy imigracyjni zobowiązani są w swojej pracy kierować się regulacjami wskazanymi w m.in. Immigration Rules. 

Często dochodzi do wydania decyzji o deportacji po przypadkowo przeprowadzonej czynności administracyjnej np. podczas otrzymania mandatu za przekroczenie prędkości. W wyniku tego dochodzi do sprawdzenia baz danych i w sytuacji, gdy w przeszłości osoba była skazana, może dojść do jej zatrzymania i skierowania do jednego z 10 imigracyjnych ośrodków wydalających imigrantów znajdujących się w Wielkiej Brytanii.

Tok instancji:

I. Westminster Magistrate Court

II. High Court

III. Supreme Court

IV. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu

Decyzję o deportacji podejmuje Westminster Magistrates Court, który powinien o tym zdecydować niezwłocznie po zatrzymaniu. Już na tym etapie należy przedstawić linię obrony, gdyż brana jest pod uwagę w toku dalszego postępowania. Zwykle argumenty związane są z szeroko pojętymi okolicznościami społecznymi i rodzinnymi np. zamieszkiwanie w UK z rodziną, posiadanie zatrudnienia, brak krewnych w Polsce.

Na decyzję Westminster Magistrates Court przysługuje zażalenie do High Court w terminie 7 dni.

Od orzeczenia High Court przysługuje apelacja do Supreme Court w terminie 14 dni, ale należy wcześniej na jej złożenie uzyskać zgodę.

W razie niezadowalającego rozstrzygnięcia sprawa może trafić do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, ale dzieje się tak rzadko w sprawach deportacyjnych.

Jednocześnie można i niekiedy jest to zalecane, aby podejmować stosowne działania w Polsce w zakresie przedmiotowego skazania, poprzez np. wniosek o odroczenie odbycia kary, wniosek o list żelazny itd.

Z terytorium Polski, już po deportacji również można podejmować działania w celu rozpatrzenia tej sprawy.

ZATRZYMANIE I SKIEROWANIE DO IMMIGRATION REMOVAL CENTER

Po zatrzymaniu przynajmniej przez 72 godziny zatrzymany nie zostanie deportowany.

Po zatrzymaniu zatrzymany powinien uzyskać informację o przysługujących mu prawach w jego języku ojczystym. Ma prawo o to poprosić.

Ta informacja powinna wskazywać na m.in.:

• warunki przyjmowania odwiedzin, otrzymywania poczty i rozmów telefonicznych
• warunki wnioskowania o kaucję
• zasady zatrzymania rzeczy osobistych
• warunków komunikacji z osobami, aby poinformować, że zatrzymany wraca do państwa
• warunki zamieszkiwania z krewnymi w razie zatrzymania całej rodziny.

ZAKAZ WJAZDU DO WIELKIEJ BRYTANII

W razie utrzymanej w mocy decyzji o deportacji, wydawany jest również zakaz wjazdu do kraju przez okres 10 lat.

Przy dobrowolnym opuszczeniu kraju jest to 1 rok, 2 lata lub 5 lat.

W razie jakichkolwiek pytań proszę o kontakt, postaram się na nie odpowiedzieć

Stan prawny na dzień: 8 luty 2018 roku